Pierwsze getto

Czym jest getto??

Getto to odizolowana część miasta przeznaczona dla np. mniejszości narodowych, religijnych, etnicznych czy kulturowych. Po za getto tej mniejszości nie wolno wychodzić. To jest jak ,,Kraj w Kraju".

Od średniowiecza do XX wieku getta zamieszkiwali głównie żydzi ale również przedstawicieli innych narodów. W wielu europejskich miastach do XIX wieku getta pozostawały dla Żydów i innych mniejszości przymusowym miejscem osiedlania.

W czasie drugiej wojny światowej III Rzesza w państwach okupowanych tworzyła getta jedynie dla żydów. Często te getta były otoczone murem i były całkowicie zależne od dostaw żywności i energii.

Słowo ,,Ghetto" wywodzi się z języka włoskiego i oznacza Hutę.

Pierwsze getto

Pierwsze getto powstało na weneckiej wyspie Ghetto Nuovo, gdzie w roku 1516 władze nakazały zamieszkać miejscowym Żydom; na wyspie tej znajdowała się huta (stąd jej nazwa). W roku 1541 powstało getto na wyspie Ghetto Vecchio, a nazwa własna zaczęła być stosowana jako nazwa rodzajowa. Papież Paweł IV zarządził utworzenie getta rzymskiego, które założono na bagnistym terenie Zatybrza w 1556 roku.

W XVI wieku gett było coraz więcej z czego największe powstawały w Pradze, Frankfurcie, Trieście i Rzymie.

Tak naprawdę to niewiadomo, czy wcześniej nie powstało coś getto podobnego, ponieważ to mogło być bardzo dawno, a widocznie najstarsze o jakim wiemy powstało właśnie na weneckiej wyspie.

W czasie czwartej krucjaty, gdy łacinnicy zdobyli Konstantynopol w 1204 roku, w jego pobliżu założyli własne miasteczka (borghetti). Miasteczko (il borghetto) pizańskie powstało na południowym brzegu Złotego Rogu (dzisiaj dzielnica Eminönü), genueńska Galata – na północnym – zaś wenecka Pera jeszcze na północ od Galaty. Borghetto miano w skrócie nazywać ghetto.

Idea odseparowania Żydów od innych narodowości zrodziła się wśród żydowskiej ludności, która wyemigrowała już w starożytności. Getta żydowskie zakładano w II połowie XVI wieku prawie we wszystkich miastach włoskich należących do papieża.

W gettach powstawały pierwsze synagogi; wcześniej Żydzi nie mogli ich budować ze względu na obowiązujący ich zakaz posiadania ziemi na własność. Życie społeczne w obrębie odseparowanego getta, w którym, jak w miastach włoskich, zetknęli się ze sobą Żydzi zamieszkujący pierwotnie obszar iberyjski, czyli Żydzi sefardyjscy i Żydzi aszkenazyjscy, czyli zamieszkujący treny europy środkowej, wschodniej, zachodniej i od XVII wieku również Amerykę wykształciło odrębną i bogatą kulturę żydowską.

Getta w czasie drugiej wojny światowej

Podczas drugiej wojny światowej hitlerowcy i ich sojusznicy tworzyli getta w okupowanych przez siebie państwach w których to właśnie gettach przymusowo zamieszkali żydzi. Getta z racji często małej powierzchni i małych racjach żywnościowych służyły eksterminacji żydów. Ostatecznie Niemcy wywieźli osoby uwięzione w gettach do obozów zagłady i tam zamordowali. Getta tworzone były na terenie Ukrainy, Białorusi, Czech, Węgier, najczęściej jednak na terenach, które przed wojną należały do Polski. Getta utworzono m.in. w Białymstoku, Częstochowie, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Radomiu, Warszawie, Wilnie i Lwowie. Ogółem na ziemiach okupowanej Polski Niemcy utworzyli od 400 do 600 gett.

Największe getto w Europie

Jak się pewnie domyślacie największe getto było położone w Warszawie, w którym w Październiku (1939r.) żyło około 360 tysięcy żydów, zaś w styczniu 41-roku znajdowało się w Warszawskim getcie nawet 400 tysięcy żydów i ludzi pochodzenia żydowskiego. Do czasu kiedy deportowano żydów do Treblinki w tym właśnie getcie zmarło ok. 90 tysięcy głodnych, chorych żydów.